Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας και ΕΕΑΠΚ Κύπρου

Η UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) είναι ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό. Ιδρύθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1945 με σκοπό να υπηρετήσει τις πανανθρώπινες αξίες, με στόχο την ευημερία του ανθρώπου σε ένα ειρηνικό κόσμο.
H Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO, Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και εποπτευόμενο από το Υπουργείο Εξωτερικών, έχει συσταθεί με σκοπό την διάχυση των προγραμμάτων και προτεραιοτήτων του Οργανισμού, καθώς και τη διασύνδεση των κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανισμών με το έργο του. Όπως οι ομόλογες Εθνικές Επιτροπές που λειτουργούν στις χώρες –μέλη του Οργανισμού, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε θέματα Εκπαίδευσης, Επιστημών, Πολιτισμού και Επικοινωνίας, σύμφωνα με τις προτεραιότητες της UNESCO και τις καλές πρακτικές που προτείνονται από αυτήν. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοστελίδα https://unesco-hellas.org/
Η Σύμβαση για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς – UNESCO 2003 (το κείμενο της Σύμβασης: αγγλικά,  ελληνικά-γαλλικά)) είναι διεθνής σύμβαση, η οποία προέκυψε ως ώριμος καρπός του διεθνούς προβληματισμού σχετικά με την έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδιαίτερα των πολιτισμικών εκφάνσεών της που δεν έχουν απτή, υλική διάσταση (π.χ. μουσική, χορός, γνώσεις και πρακτικές κ.ά.). Έχει κυρωθεί από 178 κράτη (ενημ. Μάιος 2018). Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση με το Ν. 3521 (Φ.Ε.Κ. 275/Α/22-12-2006). Ιστοσελίδα UNESCO για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά https://ich.unesco.org/

Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή της Σύμβασης

Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την εφαρμογή της Σύμβασης για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 2003) στην Ελλάδα συγκροτήθηκε με (Υπουργική Απόφαση;

Ο ρόλος της Επιτροπής συνίσταται στο να επικουρεί τη διοίκηση στην εφαρμογή της Σύμβασης για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 2003) και συγκεκριμένα σε θέματα σχεδιασμού και αποτίμησης της σχετικής πολιτικής: συμβάλλοντας στην αξιολόγηση των φακέλων που υποβάλλονται για εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής, εισηγούμενη την επιλογή φακέλων υποψηφιοτήτων για εγγραφή στους Διεθνείς Καταλόγους της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και συμμετέχοντας στον σχεδιασμό μέτρων ευαισθητοποίησης για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά (σεμινάρια και ημερίδες ευαισθητοποίησης, επιστημονικά συνέδρια και γενικότερα μέτρα ανάδειξης και προβολής της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς).
Συνεδριάζει αμισθί δύο φορές τον χρόνο με πρόσκληση που απευθύνει ο Πρόεδρος προς τα μέλη. Μπορεί να συνεδριάσει εκτάκτως, εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα από τουλάχιστον τέσσερα μέλη της. Σύνφωνα με απόφαση της Υπουργού πολιτισμού το 2020 η εποτροπή απαρτίζεται από 18 μέλη με πρόεδρο την Ευθυμία Γκαράνη –Πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, αναπληρούμενη από την Κωνσταντίνα Κυριάκου- Δικηγόρος με σχέση έμμισθης εντολής και πάγιας αντιμισθίας στο ΥΠ.ΠΟ.Α.

Εθνικό Ευρετήριο

Το Εθνικό Ευρετήριο είναι η αποτύπωση στοιχείων της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας με τη μορφή ευρετηρίου. Φιλοδοξεί να αποτελέσει μια έγκυρη και επικαιροποιημένη εικόνα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας (Συχνές ερωτήσεις). Μέσω του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας επιδιώκεται να δοθεί ο λόγος στους ίδιους τους φορείς της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (κοινότητες, ομάδες, ακόμα και μεμονωμένα άτομα) προκειμένου να μοιραστούν τη δική τους πολιτισμική εμπειρία με το εγχώριο και διεθνές κοινό, να μιλήσουν για τη συλλογική τους ταυτότητα, να διατυπώσουν προτάσεις για τη μελέτη και κυρίως για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Η πληροφορία που σχετίζεται με κάθε στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που εγγράφεται στο Εθνικό Ευρετήριο παρουσιάζεται σε ένα Δελτίου Στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το οποίο συμπληρώνεται και ανανεώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα από την ίδια την κοινότητα φορέων σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ και με τη συνδρομή της Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής (Αναλυτικές οδηγίες για τη συμπλήρωση του Δελτίου).

Σύμφωνα με το άρθρο 12 της Σύμβασης για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά κάθε κράτος-μέλος της Σύμβασης οφείλει να δημιουργήσει ένα ή περισσότερα ευρετήρια άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα ευρετήρια αυτά πρέπει να ενημερώνονται τακτικά, ενώ κάθε κράτος-μέλος, όταν υποβάλλει την περιοδική έκθεσή του (periodic report) στην Επιτροπή (δείτε εδώ: για την περιοδική έκθεση που υπέβαλε η Ελλάδα το 2015), πρέπει να παρέχει, μεταξύ άλλων, στοιχεία που να αφορούν το/τα εθνικά ευρετήρια άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Μέχρι σήμερα στο Εθνικό Ευρετήριο έχουν εγγραφεί τα εξής στοιχεία:

    1. Μεσογειακή Διατροφή | 2013
    2. Καλλιέργεια της Μαστίχας |2013
    3. Ξυλοναυπηγική | 2013
    4. Τηνιακή Μαρμαροτεχνία |2013
    5. Μωμοέρια. Ένα έθιμο του δωδεκαημέρου |2013
    6. Ιερά Δάση των χωριών του Ζαγορίου και της Κόνιτσας |2015
    7. Η τέχνη της Ξερολιθιάς |2015
    8. Ψαλτική Τέχνη |2015
    9. Τσακώνικος Χορός |2015
    10. Ρεμπέτικο |2016
    11. Θέατρο Σκιών -Καραγκιόζης |2016
    12. Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι|2016
    13. Το Παραδοσιακό Πανηγύρι του Συρράκου |2016
    14. Η Μετακινούμενη Κτηνοτροφία |2017
    15. Η Σαπωνοποιία Πατούνη |2017
    16. Η Παραδοσιακή Τέχνη της Πέτρας στα Λαγκάδια Αρκαδίας |2017
    17. Η υφαντική τέχνη και η διαφύλαξή της στα Αστερούσια Κρήτης |2018
    18. Το Πανηγύρι του Αγίου Συμεών (Άη Συμιού) στο Μεσολόγγι |2018
    19. Συνεργατισμός και Αλληλεγγύη: Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου |2018
    20. Η αμπελοοινική κληρονομιά της Σαντορίνης (Θήρας-Θηρασίας) |2018
    21. Η καλλιέργεια της μαύρης (κορινθιακής) σταφίδας |2018
    22. Τα άγρια βρώσιμα χόρτα της Κρήτης- Εθνοβοτανικές Πρακτικές |2018
    23. Ο Βλάχικος Γάμος στη Θήβα |2018
    24. Ο Τρανός Χορός στη Βλάστη Κοζάνης|2018
    25. Το τσακώνικο μνημόσυνο στη Βασκίνα| 2018
    26. Στειακός Πηδηχτός Χορός |2018
    27. Καρπάθικο Γλέντι | 2019
    28. Καρσάνικο Κέντημα (Καρυά Λευκάδας) | 2019
    29. Συριανό Λουκούμι – Λουκούμι Σύρου | 2019
    30. Ο πολιτισμός της ελιάς και του ελαιόλαδου | 2019
    31. Η λιθοξοϊκή τέχνη των Μεταξάδων Έβρου | 2019
    32. Το έθιμο του Αϊ-Γιώρη (Αγίου Γεωργίου) στη Νεστάνη Αρκαδίας | 2019
    33. Καλαθοπλεκτική στη Βωλάξ Τήνου | 2019
    34. Η υφαντική τέχνη για τη δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό στο Γεράκι Λακωνίας | 2019
    35. H αγροδιατροφική παράδοση του χαρουπιού στην Κρήτη | 2019
    36. Καρναβάλι Σοχού | 2019
    37. Απολλωνιάτικες Καμουζέλες | 2019
    38. Σφυριχτή Γλώσσα του Χωριού Αντιά στην Κάρυστο Ευβοίας | 2019
    39. Τεμπελέκια (παραδοσιακά κάλαντα της Νέας Βύσσας) | 2019
    40. Γενίτσαροι και Μπούλες Νάουσας | 2020
    41. Λαϊκή Κιθάρα | 2020
    42. Παναγία Μεσοσπορίτισσα, Εορτή της Παναγίτσας στα «Αρχαία» | 2020
    43. Πρακτικές Διαχείρισης του Νερού στο Οροπέδιο Λασιθίου Κρήτης. Η τεχνογνωσία των αντλητικών ανεμόμυλων | 2020
    44. Φακές Εγκλουβής Λευκάδας | 2020
    45. Πορσάνικο Μαχαίρι Λευκάδας | 2020
    46. Αργκουτσιάρια (Καρναβάλια Κλεισούρας) | 2020
    47. Το Πανηγύρι της Αγίας Αγάθης στο Αιτωλικό | 2020
    48. Η τέχνη της παρασκευής του τυριού Μελίπαστο (Μελίχλωρο) στη Λήμνο | 2020
    49. Ψάρεμα με Σταφνοκάρι στο Αιτωλικό  | 2020
    50. Η αγχιαλίτικη παράδοση καλλιέργειας του αμπελιού από την Αγχίαλο ανατολικής Ρωμυλίας στη Νέα Αγχίαλο Μαγνησίας: ο Οινοποιητικός Αγροτικός Συνεταιρισμός ‘Η ΔΗΜΗΤΡΑ’» | 2020
    51. Κύκλες (παραδοσιακός κυκλικός χορός) |2020
    52. Η καλλιέργεια και επεξεργασία των Ανατολικών Καπνών στη Μακεδονία και τη Θράκη | 2020
    53. Η μεταφορά της εικόνας του Αγιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά και αντίστροφα | 2020
    54. Κεραμική Κουρτζή | 2020
    55. Ολυμπίτικο Γλέντι (Κάρπαθος) | 2020
    56. Παραδοσιακή αλιεία Εθνικού Πάρκου λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού | 2021
    57. Αμπαλί, παραδοσιακό παιχνίδι της Λευκάδας | 2021
    58. Μάηδες της Μακρινίτσας Πηλίου | 2021
    59. Η βοσκική και ο κόσμος του βοσκού στον Ψηλορείτη | 2021
    60. Χορός Σέρρα | 2021
    61. Κεραμική παράδοση Σίφνου | 2021
    62. Πανηγύρια της Ικαρίας | 2021
    63. Οι φιλαρμονικές της Κέρκυρας | 2021
    64. Τηγανίτες τ’ Αγιού στην Κέρκυρα | 2021
    65. Μελεκούνι Ρόδου: Παρασκευή και κατανάλωση | 2021
    66. Η τέχνη της παραδοσιακής παρασκευής του τυριού Μανούρι Βλάστης | 2021
    67. Μάντρες της Λήμνου | 2021
    68. Ανδριώτικη Βεγγέρα | 2021
    69. Τα Σάγια στη Νέα Καρβάλη της Καβάλας | 2021
    70. Αράπηδες Μοναστηρακίου Δράμας | 2021
    71. Ο άυλος πολιτισμός των Ιστορικών Καφέ | 2021
    72. Καλήμερα στο Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας | 2021
    73. Τα Σίχνα στο Λιτόχωρο Πιερίας | 2021
    74. Η νύχτα των στοιχειών/ Το στοιχειό της Χάρμαινας στην Άμφισσα | 2021
    75. Η παραδοσιακή πρακτική άρδευσης με σηκωμένο αυλάκι στο Κυριακοχώρι Φθιώτιδας | 2021
    76. Το Γαϊτανάκι στην Ανάληψη του Δήμου Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας | 2021
    77. Η Καλαντήρα στο Μανδράκι Νισύρου | 2021
    78. Τρίχορδο και τετράχορδο Μπουζούκι – Τζουράς – Μπαγλαμάς | 2021
    79. Χορευτικές παραδόσεις του ζεϊμπέκικου στην Ελλάδα | 2021
    80. Χορευτικές παραδόσεις της Νισύρου: χορός Καμάρες και χορός της Κούππας | 2021
    81. Λευκαδίτικη Λαδόπιτα | 2021

Εκπαιδευτικό Υλικό

Ένας από τους σημαντικότερους επιμέρους στόχους όσον αφορά τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς ως σημαντικού στοιχείου συλλογικής ταυτότητας και μνήμης είναι η ευαισθητοποίηση των νέων. Στην ενότητα αυτή φιλοξενείται εκπαιδευτικό υλικό (αρχεία PDF, υπερσύνδεσμοι, παραδείγματα καλών πρακτικών) που αναδεικνύει με τρόπο παιδαγωγικό διαφορετικές εκφάνσεις της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Πρόκειται για υλικό που έχει σχεδιαστεί τόσο από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς όσο και από πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς, όπως Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, μουσεία, πανεπιστημιακά ιδρύματα, επιστημονικούς οργανισμούς κ.ά., προκειμένου να διευκολύνει τους εκπαιδευτικούς να εντάξουν στο πρόγραμμα διδασκαλίας διάφορες δραστηριότητες που σχετίζονται με την άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Στο πλαίσιο αυτό, σε συνεργασία της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς με το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας (Ethnofest), το 2016 ξεκίνησε για πρώτη φορά πιλοτική εκπαιδευτική δράση που περιλάμβανε προβολές επιλεγμένων εθνογραφικών ντοκιμαντέρ σε μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ακολούθησε η αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής και στη συνέχεια ο σχεδιασμός και η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού με θέμα την αξιοποίηση του εθνογραφικού ντοκιμαντέρ στην εκπαιδευτική διαδικασία

Θερινό Σχολείο 2022 | Οι αιτήσεις άνοιξαν

Athens Summer School in Visual Ethnographic Practices 1 – 21 Ιουλίου 2022

Το Ethnofest – Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ (UvA) οργανώνουν το εντατικό θερινό σχολείο, “Athens Summer School in Visual Ethnographic Practices”.

Το θερινό σχολείο επιστρέφει αυτό το καλοκαίρι με νέα δομή, ύστερα από πέντε χρόνια επιτυχημένης συνεργασίας με το Ολλανδινό Ινστιτούτο Αθηνών από το 2015 έως το 2019, και ύστερα από ένα δίχρονο κενό λόγω της πανδημίας του Covid. Ανυπομονούμε να σας καλωσορίσουμε ξανά στην Αθήνα από την 1η έως τις 21 Ιουλίου!

Το πρόγραμμα διεξάγεται εξ’ ολοκλήρου στα αγγλικά και απευθύνεται σε προπτυχιακές-ούς φοιτήτριες και φοιτητές στο τελευταίο έτος των σπουδών τους, μεταπτυχιακές-ούς φοιτήτριες και φοιτητές ή σε όσες και όσους διανύουν το πρώτο έτος του διδακτορικού τους.

Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Κύπρου –

Εθνικός Κατάλογος Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Αφορά στην πλειάδα παραδόσεων και εθίμων που διατηρούνται ζωντανά σήμερα, μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, και συνδέονται άμεσα με τον κύκλο ζωής και τις δραστηριότητες των Κυπρίων: από τα βήματα των κυπριακών αντικριστών χορών ως τα γεωμετρικά σχέδια των λευκαρίτικων κεντημάτων, από τη δεξιοτεχνία και ευαισθησία της ψαλτικής τέχνης ως τις πανάρχαιες τεχνικές της αγγειοπλαστικής και της καλαθοπλεκτικής, από τις παραδοσιακές πρακτικές διαχείρισης του μεσογειακού αγροτικού τοπίου ως την παρασκευή αλλά και την προσφορά γλυκών εδεσμάτων – σήματα κατατεθέν της κυπριακής φιλοξενίας.

Λευκαρίτικο κέντημα Lefkara laces (Lefkaritiko)
Τσιαττιστά Tsiattista poetic duelling
Μεσογειακή διατροφή Mediterranean diet
Δαντέλα πιπίλλα Pipilla needlepoint lace
Δαντέλες βενίς ή πιττωτές και αθηενίτικη ολόπλουμη δαντέλα Pittota or Venice needlepoint lace (reticella type) and Athienou lace
Η τέχνη της καλαθοπλεκτικής και ψαθοπλεκτικής στα Λιβάδια Basket and straw weaving in Livadia
Το καπουθκιώτικο ψαθί Reed-mat weaving from Kapouti
Η τέχνη της ξερολιθιάς Art of dry stone walling, knowledge and techniques
Αρκατένα κουλούρια Arkatena artisanal rusks
Το καρναβάλι της Λεμεσού Limassol (Lemesos) Carnival
Η πανήγυρη του Κατακλυσμού The Kataklysmos fair (celebrating Pentecost)
Θέατρο σκιών – Καραγκιόζης Shadow theatre – Karagiozis
Έθιμα παραδοσιακού κυπριακού γάμου Cyprus traditional wedding customs
Φυθκιώτικα κεντήματα του αργαλειού Fythkiotika loom embroideries
Δαντέλα φερβολιτές Fervolites lace
Παραδοσιακή αγγειοπλαστική κόκκινου πηλού στον Άγιο Δημήτριο Traditional red clay pottery in Agios Dimitrios
Παραδοσιακή αγγειοπλαστική κόκκινου πηλού στον Κόρνο Traditional red clay pottery in Kornos
Εφυαλωμένη κεραμική της Λαπήθου Glazed pottery of Lapithos
Η τέχνη της καλαθοπλεκτικής στη Μεσόγη The craft of basket-weaving in Mesogi
Η τέχνη της μαλακής καλαθοπλεκτικής στο Ακρωτήρι Λεμεσού The craft of soft basket-weaving in Akrotiri, Limassol (Lemesos)
Παραδοσιακή αγγειοπλαστική τέχνη του Φοινίου Traditional pottery from Foini
Λαπηθιώτικα μαχαίρια – τσιακκούθκια Lapithos knives – small pocket knives
Πασχαλινά παραδοσιακά παιχνίδια Traditional Easter games
Κυπριακοί παραδοσιακοί χοροί Cyprus traditional dances
Ψαλτική τέχνη (Βυζαντινή μουσική) Byzantine chant
Το πανηγύρι του Αγίου Φωκά στην Αθηένου Saint Fokas Religious Fair in Athienou
Η παράδοση της αρτοποιίας στην Αθηένου Bread-making tradition in Athienou
Κοιλανιώτικα γλυτζιστά Glydjista sweets from Koilani
Ζυμωτός ππαλουζές Sourdough palouzes (grape must pudding)
Πολτός σταφυλιού Grape mash

Ενημερωτικό Υλικό

Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Κύπρου (2020)

Έκδοση Πολιτιστική Κληρονομιά και Πολιτότητα

Εκδοση Πολιτιστικές Εκφράσεις και Πλουραλισμός