Eλληνική γλώσσα
Νέα Ελληνικά
Ελληνομάθεια…Διαπολιτισμική εκπαίδευση στην Ελλάδα
Για την Ελληνική κοινότητα έχει ιδιαίτερη σημασία η ανάδειξη της ελληνικής πολιτιστικής ταυτότητας και των ιδιαίτερων πολιτιστικών στοιχείων, των παραδόσεων και της ιστορίας του ελληνισμού, που ζει στην περιοχή των παραλίων Άλπεων, καθώς και η προβολή και αξιοποίηση των στοιχείων αυτών στην Ελλάδα. Ο ελληνισμός στην Οδύσσειά του γνώρισε συνθήκες που πάντα δεν ήταν εύκολες ή ευνοϊκές. Η μετανάστευση έχει τις περισσότερες φορές αντιξοότητες και δυσκολίες. Σ’ αυτή την Οδύσσεια απέκτησε όμως και τεράστιο πλούτο εμπειριών και γνώσεων. Έμαθε να ζει ειρηνικά, δημοκρατικά, να προσφέρει στη χώρα υποδοχής, να μαθαίνει από τον άλλο, να σέβεται τη διαφορετικότητα. Και έθεσε ένα από τα πρώτα ζητήματά του την οργάνωση της παιδείας του στον τόπο όπου ζει και εργάζεται, ενώ συνέβαλε και συμβάλλει στην παιδεία του τόπου καταγωγής του.
Το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα όμως, συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό, δεν αξιοποίησε πάντοτε τον ανεκτίμητο πλούτο των εμπειριών και τη γνώση της ελληνικής διασποράς. Δεν αξιοποίησε επαρκώς την τεράστια δημιουργική δύναμη του απόδημου ΄Ελληνα, τις δικές του μορφές οργάνωσης και έκφρασης, τις δυνατότητες που έδιναν οι ίδιες οι χώρες υποδοχής για την παιδεία του. Και έτσι ένα μεγάλο μέρος του Ελληνισμού στο εξωτερικό, αλλά και άλλοι μη Έλληνες, που θα το επιθυμούσαν, δεν μπόρεσαν να ενταχθούν στο προσφερόμενο σύστημα ελληνιμάθειας, γιατί αυτό δεν ήταν θελκτικό, δεν απαντούσε στις δικές τους ανάγκες. Οι προκλήσεις όμως της σύγχρονης πραγματικότητας, οι προοπτικές που διαμορφώνει η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση, οι ραγδαίες αλλαγές που επιφέρει η τεχνολογία, οι έντονες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές διεργασίες, οι ρυθμοί ανάπτυξης, ο έντονος και σκληρός ανταγωνισμός, η κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης, επιβάλλουν γενναίες αποφάσεις, δραστικές λύσεις, μεταρρυθμίσεις και κυρίως κινητοποίηση και συμμετοχή όλων των δυνάμεων.
Ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική γλώσσα στην πολυπολιτισμική κοινωνία του 21ου αιώνα διεκδικούν, και πρέπει να διεκδικούν, μια νέα, αναβαθμισμένη θέση. Και η συμβολή του απανταχού ελληνισμού στην κατάκτηση αυτού του στόχου είναι καθοριστική. Για το σκοπό αυτό είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός ευέλικτου, ελκυστικού, αποτελεσματικού, σύστηματος ελληνομάθειας στο εξωτερικό, που θα αξιοποιεί τον ελληνισμό της διασποράς και με πυρήνα του αυτόν θα απευθύνεται ευρύτερα και στους άλλους λαούς και πολίτες ανά την υφήλιο, προωθώντας τα ελληνικά γράμματα, και τις αξίες. Κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή προγραμμάτων και μορφών ελληνομάθειας, που θα ανταποκρίνονται στις συνθήκες που επικρατούν στην κάθε χώρα, στις εκπαιδευτικές, ψυχολογικές και πολιτιστικές ανάγκες του ελληνισμού της διασποράς αλλά και σε κατοίκους άλλων χωρών που επιθυμούν να γίνουν κοινωνοί τους. Γιατί δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι η προβολή και η αναγνώριση της αξίας της γλώσσας μας και μέσω αυτής της ελληνικής σκέψης, της φιλοσοφίας, της ποίησης, των παραδόσεών μας, αυξάνει την ακτινοβολία και την αναγνώριση της ίδιας της παροικίας αλλά και του ελληνισμού γενικότερα.
Μέσα στο ευρύ αυτό πλαίσιο προβληματισμού εντάσσουμε όλες μας τις προσπάθειες για την προώθηση της ελληνομάθειας. Κεντρικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων, αποτελεί η διοργάνωση μαθημάτων νέων ελληνικών και η δρομολόγηση όλων εκείνων των ενεργειών που θα συμβάλουν στον προώθηση της διδασκαλίας των νέων ελληνικών στο γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Διαπολιτισμική εκπαίδευση στην Ελλάδα
Η διαπολιτισμική εκπαίδευση έχει χαραχθεί στην Ελλάδα με το νόμο 2413/96, που προβλέπει την οργάνωση και λειτουργία διαπολιτισμικών και μειονοτικών σχολείων, καθώς και τη ελληνική παιδεία στο εξωτερικό.
Στο ΥπΕΠΘ η Ειδική Γραμματεία Διαπολιτισμικής, η ΔΙΠΟΔΕ, η Διεύθυνση μειονοτικών σχολείων, καθώς και οι Διευθύνσεις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας έχουν την αρμοδιότητα για τον τομέα αυτό, ενώ το ΙΠΟΔΕ έχει αναλάβει τον επιστημονικό και παιδαγωγικό τομέα.
ΙΠΟΔΕ Ινστιτούτο Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Η ίδρυσή του προβλέπεται από το Ν. 2413/96 και είναι Ν.Π.Ι.Δ. υπό την εποπτεία του ΥΠΕΠΘ. Το ΙΠΟΔΕ καλείται να παίξει σημαίνοντα ρόλο τόσο στο επίπεδο του σχεδιασμού όσο και στο επίπεδο της εφαρμογής της εκπαιδευτικής πολιτικής για τον Απόδημο Ελληνισμό. Ειδικότερα:
- Επεξεργάζεται το πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των διαπολιτισμικών σχολείων στην Ελλάδα,
- Προωθεί τη συγγραφή αναλυτικών προγραμμάτων για τη μητρική και την εταιρική γλώσσα στα Ευρωπαϊκά Σχολεία.,
- Συμμετέχει στη διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου για θέματα Παιδείας Ομογενών.
- Ενημερώνεται, επεξεργάζεται και καταχωρεί όλες τις πληροφορίες για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση που έχει στη διάθεσή του για κάθε χώρα.
- Προωθεί την έρευνα με στόχο τη συγκέντρωση των αναγκαίων στοιχείων για την πλήρη απεικόνιση της κατάστασης κάθε σχολείου για τους Απόδημους Έλληνες,
- Συμμετέχει στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που πρόκειται να αποσπαστούν στο εξωτερικό,
ΔΙΠΟΔΕ Δ/νση Παιδείας ομογενών και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Η Διεύθυνση έχει στην αρμοδιότητά της :
- Εποπτεία και παρακολούθηση όλων των θεμάτων που άπτονται της λειτουργίας και στελέχωσης των αμιγών ελληνικών σχολείων του εξωτερικού και των σχολείων όπου διδάσκεται ως μητρική η ελληνική γλώσσα.
- Σε συνεργασία με τους Συντονιστές εκπαίδευσης την απόσπαση εκπαιδευτικών σε ξένα Πανεπιστήμια τους εξωτερικού για διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας.
- Αποστολή σχολικών βιβλίων και συγκρότηση βιβλιοθηκών σε συνεργασία με τον Οργανισμό Σχολικών Βιβλίων και τη Μαθητική πρόνοια.
Μορφές της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό
Διακρίνονται σε ενταγμένες στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας και σε μη ενταγμένες.
Στην κατηγορία των ενταγμένων μαθημάτων νέων ελληνικών περιλαμβάνονται :
- Δίγλωσσες τάξεις όπου εφαρμόζεται το κανονικό πρόγραμμα της χώρας υποδοχής και παράλληλα διδάσκεται η ελληνική γλώσσα, ο πολιτισμός και άλλα μαθήματα στην ελληνική γλώσσα.
- Τμήματα Διδασκαλίας της Ελληνικής ως ξένης (ή δεύτερης ) γλώσσας σε κρατικά και ιδιωτικά σχολεία όπως έχουμε την περίπτωση του λυκείου Thiers στη Μασσαλία και Estienne d’Orves στη Νίκαια.
Στα μη ενταγμένα μαθήματα περιλαμβάνονται:
- Τμήματα Μητρικής γλώσσας με τη μορφή των «Σαββατιανών» και απογευματινών τμημάτων που οργανώνονται στις ενορίες, στις κοινότητες και σε άλλους παροικιακούς φορείς
- Αμιγή Ελληνικά σχολεία. Πρόκειται για σχολεία που ακολουθούν το Ελληνικό αναλυτικό πρόγραμμα και αναγνωρίζονται ως ισότιμα με τα ελληνικά σχολεία. Κύρια βρίσκουμε αυτά στη Γερμανία.
Σήμερα περισσότερα από 120.000 νέοι και ενήλικες μαθαίνουν ελληνικά ενώ το ελληνικό κράτος για τις εκπαιδευτικές ανάγκες απασχολεί περισσότερους από 3.000 εκπαιδευτικούς σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα 27 συντονιστές εκπαίδευσης τοποθετημένοι σε διάφορες πρωτεύουσες κρατών και σημαντικές πόλεις έχουν την ευθύνη του συντονισμού και της προώθησης της ελληνομάθειας.
Φορείς και μορφές ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης
Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Νόμου 2413/96, φορείς της ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό μπορεί να είναι οι ακόλουθοι:
- Οι ελληνικές διπλωματικές ή προξενικές αρχές
- Η ορθόδοξη Εκκλησία ή άλλες εκκλησίες
- Οι Ελληνικές κοινότητες
- Οι σύλλογοι γονέων
- Οι εκπαιδευτικές ή άλλες αρχές των άλλων χωρών
- Ελληνικά ιδρύματα, πολιτιστικοί ή μορφωτικοί σύλλογοι, σωματεία και άλλα νομικά και φυσικά πρόσωπα ¨
Σύνδεσμοι για εκπαιδευτικά θέματα
Επίσημη Εκπαιδευτική Πύλη του ΥπΕΠΘ, http://www.e-yliko.gr/default.aspx αποτελεί χώρο συνάντησης και αλληλοϋποστήριξης της εκπαιδευτικής κοινότητας. Αναζητήστε Προτάσεις Διδασκαλίας, Εκπαιδευτικό Λογισμικό, Υποστηρικτικό Υλικό, Άρθρα και Χρήσιμες Διευθύνσεις. Ενημερωθείτε για Συνέδρια, Εκδηλώσεις, Ανακοινώσεις καιΔιαγωνισμούς που αφορούν την Εκπαίδευση.
Κέντρο ελληνικής γλώσσας, http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/index.html επίσημος φορέας του ΥΠΕΠΘ. που διενεργεί κάθε χρόνο τις Εξετάσεις Πιστοποίησης Ελληνομάθειας. προσφέρει στην πλούσια ιστοσελίδα του εκπαιδευτικό υλικό, λεξικά και ενημέρωση για θέματα γλώσσας και εκπαίδευσης γενικότερα.
Οίκαδε εκπαιδευτικό πρόγραμμα της τράπεζας Κύπρου Στο www.oikade.gr Το 1999 η Τράπεζα Κύπρου με τη συμπλήρωση 100 ετών από την ίδρυσή της εκπόνησε το Οίκαδε, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα ελληνόπουλα όλου του κόσμου, το οποίο έκτοτε αναπτύσσει και χορηγεί εξ ολοκλήρου. Το πρόγραμμα τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας και του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου. Στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση της πολιτισμικής και γλωσσικής ταυτότητας των Ελλήνων όπου γης και η καλλιέργεια δεξιοτήτων στους μαθητές, ώστε να ανταποκρίνονται στις κοινωνικές απαιτήσεις της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας διατηρώντας ταυτόχρονα την εθνική τους συνείδηση.
Ηλεκτρονικό ανθολόγιο κειμένων http://www.snhell.gr/ H ηλεκτρονική έκδοση του Σπουδαστηρίου Nέου Eλληνισμού περιλαμβάνει ευρύ πολιτισμικό υλικό στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη: Ανθολόγιο κειμένων από την Νέα Ελληνική Λογοτεχνία, Ανθολόγιο Αναγνώσεων (σε μορφή αρχείων mp3), Ανθολόγιο Μαρτυριών και Ανθολόγιο Παιδικής Παράδοσης, ένα Χρονολόγιο (1801-1981), Έργα Αναφοράς και χρήσιμες διαδικτυακές Συνδέσεις. Επίσης η έκδοση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, βιογραφικά στοιχεία και εργογραφίες των Κ.Π. Καβάφη, Κ.Θ. Δημαρά και Γ.Π. Σαββίδη, και πληροφορίες για την εταιρεία μας και τις δραστηριότητές της.
Ινστιτούτο επεξεργασίας λόγου http://www.ilsp.gr/Το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (Ι.Ε.Λ.) ιδρύθηκε το 1991, με έδρα την Αθήνα ως ανεξάρτητο Ινστιτούτο. Οι κύριοι τεχνολογικοί άξονες στους οποίους κινείται η αναπτυξιακή δραστηριότητα του Ι.Ε.Λ. / E.K. “Αθηνά” είναι οι εξής: ηλεκτρονικά και υπολογιστικά μονόγλωσσα και πολύγλωσσα λεξικά , υπολογιστικά εργαλεία μηχανικής μετάφρασης και υποβοήθησης της μεταφραστικής διαδικασίας, επεξεργασία και ανάκτηση πολυμεσικής και πολύγλωσσης πληροφορίας , διόρθωση λαθών σε ηλεκτρονικά κείμενα αυτόνομα και ενσωματωμένα συστήματα σύνθεσης και αναγνώρισης ομιλίας , συστήματα υποστήριξης Ατόμων με Αναπηρίες , συστήματα παρουσίασης και διαχείρισης πολιτιστικού περιεχομένου
Ηλεκτρονικός κόμβος για την υποστήριξη διδασκόντων την ελληνική γλώσσα http://www.komvos.edu.gr/ Το έργο «Ηλεκτρονικός Κόμβος για την υποστήριξη των διδασκόντων την ελληνική γλώσσα», που έχει αναλάβει και υλοποιεί το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, αποσκοπεί στην επίλυση του χρόνιου προβλήματος της κατάρτισης, υποστήριξης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Αποτελεί μια φιλόδοξη και πρωτοποριακή προσπάθεια που με την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών δημιουργεί μια κατάλληλα διαμορφωμένη ηλεκτρονική πύλη, προκειμένου να προσφέρει στους φιλολόγους πλήρη και συνεχή υποστήριξη αλλά και δυνατότητες διαρκούς αυτομόρφωσής τους σε θέματα διδακτικής θεωρίας και πράξης.
Ο λόγιος Ερμής: Ο ΚΟΜΒΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΣΤΗ http://logiosermis.phl.uoc.gr/ Πρόγραμμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών. Ανακοινώσεις ενημερωτικά κείμενα σχετικά με τη διδασκαλία των ελληνικών.
Τάξης ‘η-τ@ξη’ http://eclass.sch.gr/ απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στόχος της είναι η υποστήριξη της κλασικής διδασκαλίας και η ενίσχυση της διαδικασίας μάθησης που πραγματοποιείται καθημερινά μέσα στη σχολική τάξη. Οι εκπαιδευτικοί θα ανακαλύψουν ένα χρήσιμο εργαλείο που θα τους βοηθήσει να οργανώσουν καλύτερα τις διδασκαλίες τους στο σχολείο. Οι μαθητές από την πλευρά τους θα βρουν ένα εναλλακτικό μέσο πρόσβασης στην ύλη των μαθημάτων που διδάσκονται στη σχολική τους τάξη.
Για να διαβάσετε το νόμο 2413/96
Δείτε μία σύντομη παρουσίαση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος
Αρχαία Ελληνικά
Αρχαία ελληνικά : πλαίσιο προγράμματος σπουδών στα ελληνικά σχολεία
Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του μαθήματος της Α.Ε.Γλ.-Γρ.
Το πνεύμα της εποχής και οι σύγχρονες ανάγκες/απαιτήσεις ευνοούν τη γενική παιδεία και όχι την εξειδίκευση. Και αυτό σημαίνει για την εκπαίδευση ότι πρέπει να αποβλέπει σε ανθρώπους:
– Σκεπτόμενους
– Kαλλιεργημένους
– Δημιουργικούς.
Το μορφωτικό αγαθό που προσφέρει το σχολείο επιβάλλεται να εξασφαλίζει ολόπλευρη και ισόρροπη ανάπτυξη του ανθρώπου, που ζει το παρόν και οραματίζεται και συνδιαμορφώνει το μέλλον ως ελεύθερος και δημοκρατικός πολίτης της χώρας του αλλά και της Ενωμένης Ευρώπης.
Σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τον παραπάνω προσανατολισμό έχει ιδιαίτερη θέση το μάθημα της Α.Ε.Γλ.-Γρ., του οποίου ο κύριος σκοπός είναι μορφωτικός-ανθρωπιστικός. Κεντρικός άξονας του μαθήματος είναι η σπουδή του ανθρώπου με τη μελέτη και την κατανόηση της συμπεριφοράς, της δράσης και του αγώνα του ανθρώπου της ελληνικής αρχαιότητας για να γνωρίσει τον κόσμο και τη ζωή, να αναζητήσει την αλήθεια και τη γνώση σε όλους τους τομείς του επιστητού και, έτσι, να θεμελιώσει την έννοια της επιστήμης και της τέχνης, με άλλα λόγια την έννοια του πολιτισμού. Η ελληνική κληρονομιά, εδραιωμένη στην επιδίωξη του καθολικού, έγινε το ίδιο το πνεύμα του δυτικού και παγκόσμιου πολιτισμού.
Η ιδιοτυπία του μαθήματος, όμως, είναι ότι μελετά την ανθρώπινη δραστηριότητα, διερευνά, ερμηνεύει και επικοινωνεί με την ουσία της πνευματικής δημιουργίας των αρχαίων Ελλήνων μέσα από τα έργα της τέχνης του λόγου, τα οποία προσεγγίζει είτε από το πρωτότυπο -στο βαθμό που η γνώση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας το επιτρέπει- είτε από μετάφραση.
Σκοποί
Με τη διδασκαλία της Α.Ε.Γρ.-Γλ. και, ειδικότερα, με την ερμηνεία επιλεγμένων κειμένων, επιδιώκεται:
η ανάδειξη της ουσίας του αρχαίου κόσμου, η οποία συμπυκνώνεται:
-στη σημασία που δόθηκε στον άνθρωπο (ανθρωποκεντρισμός), ως άτομο και ως μέλος ενός οργανωμένου συνόλου
-στη συνακόλουθη ολόπλευρη μελέτη του ανθρώπου (ανθρωπογνωσία) ως δρώντος ατόμου και πολίτη
– στη δυνατότητα αναγωγής του ειδικού σε γενικές αρχές και του συγκεκριμένου
σε αφηρημένες έννοιες (βάση της επιστημολογίας), καθώς και του παραδείγματος
σε καθολικής αξίας στάσεις και συμπεριφορές
συναφώς προς τα προηγούμενα, η γνώση του αρχαίου κόσμου και η επικοινωνία με τα πνευματικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματά του
η συνειδητοποίηση της σημασίας των επιτευγμάτων αυτών για την πορεία του πολιτισμού
η επισήμανση και αξιολόγηση των διαχρονικών ιδεών και αξιών του ελληνικού πολιτισμού
η αναγωγή σύγχρονων επιστημονικών κατακτήσεων και επιστημολογικών θεωρήσεων στην ελληνική αρχαιότητα
η επισήμανση της “ευρωπαϊκής διάστασης” της αρχαιότητας, δηλαδή των επιτευγμάτων της που συνέβαλαν στη θεμελίωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αλλά, παράλληλα, και επισήμανση των οφειλών του αρχαίου ελλην. κόσμου σε άλλους λαούς (κυρίως της ανατολικής Λεκάνης της Μεσογείου)
η μελέτη της αρχαίας γλώσσας ως φορέα της πνευματικής δημιουργίας
η συνειδητοποίηση της αφετηρίας και της συνέχειας της ελληνικής γλώσσας και του εθνικού βίου (με επισήμανση όλων των εξελικτικών φάσεων: επιδράσεων, μεταβολών και μεταλλάξεων, αλλοιώσεων και συγκράσεων κτλ.) και, επομένως, η ενίσχυση της αυτογνωσίας και των ιδιαιτεροτήτων της πολιτισμικής μας ταυτότητας.
Ο ανθρωπογνωστικός-αρχαιογνωστικός αυτός σκοπός, με τη βαθύτερη κατανόηση και ερμηνεία των κειμένων, αποτελεί τον κύριο σκοπό του μαθήματος, τον μορφωτικό-ανθρωπιστικό.
Ειδικότεροι σκοποί
Ο γενικός σκοπός του μαθήματος υπηρετείται με δύο κύριες διαδικασίες, την ερμηνεία κειμένων της Α.Ε.Γρ. (από το πρωτότυπο και από μετάφραση) και τη διδασκαλία της Α.Ε.Γλ., οι οποίες επιδιώκουν σαφώς διακρινόμενους ειδικότερους σκοπούς.
Με τη διδασκαλία κειμένων της Α.Ε.Γρ.(πρωτότ./μετάφρ.) επιδιώκεται οι μ.:
Να γνωρίσουν την πνευματική δημιουργία των Αρχαίων, όπως αυτή παραδίδεται σε κείμενα όλων των εποχών -από τα ομηρικά χρόνια ως τα αλεξανδρινά- και όλων των λογοτεχνικών ειδών. Πρόκειται για μια πνευματική δημιουργία με την οποία συνδέεται άρρηκτα ο νεοελληνικός πολιτισμός και η οποία αποτέλεσε τη βάση για τη διαμόρφωση του ελληνορωμαϊκού και του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού, γεγονός που επιβάλλει τη μελέτη της –όχι, όμως, και τη μυθοποίησή της.
Να επικοινωνήσουν με περισσότερα κείμενα που προβάλλουν την ουσία του αρχαίου κόσμου (βλ.1.1.), δηλαδή αντιπροσωπεύουν σημαντικές στιγμές της αρχαίας πολιτισμικής δραστηριότητας και παρέχουν τα κύρια σημεία για τη δημιουργία μιας εικόνας αυτού του κόσμου κατά το δυνατόν σφαιρικής (ως προς τα είδη και τους συγγραφείς, αλλά και ως προς τις ιδεολογικές τάσεις) , ρεαλιστικής και ελκυστικής, ενδιαφέρουσας στο βαθμό που θα συνδέεται και με τη σύγχρονη ζωή και θα συστοιχεί με τις ανάγκες του σημερινού νέου ανθρώπου.
Να εμβαθύνουν (κυρίως στο Λύκειο) σε καίριες επιτεύξεις της αρχαιότητας στον πνευματικό χώρο –πάντα σε συσχετισμό και συνδυασμό με άλλων μορφών συνεκφάνσεις του αρχαίου πολιτισμού.
Να δοκιμάσουν την αισθητική απόλαυση από την ανακάλυψη και εκτίμηση της λογοτεχνικής αξίας των έργων των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων κατά τη διδασκαλία τόσο από το πρωτότυπο, όσο και από μετάφραση –στο βαθμό που αυτή, με την ποιότητά της, διασώζει τους εκφραστικούς τρόπους του αρχαίου κειμένου.
Με τη διδασκαλία της Α.Ε.Γλ.
Στο Γυμνάσιο τίθεται ως σκοπός οι μ .
*να εξοικειωθούν βαθμιαία με τον αρχαίο ελληνικό λόγο συνολικά, τόσο στο επίπεδο του συστήματος της γλώσσας, όσο και στο λεξιλογικό-σημασιολογικό και στο επίπεδο της γλωσσικής κατανόησης κειμένου
*να γνωρίσουν όχι, απλώς, στοιχειώδη αλλά τα βασικά στοιχεία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας –χωρίς επέκταση σε λεπτομέρειες-, ώστε να εξοικειωθούν με τις ιδιοτυπίες της και *να μπορούν να διακρίνουν τις αντιστοιχίες με τη νέα ελληνική
*να συνειδητοποιήσουν ότι η νέα ελληνική έχει τις ρίζες της στην αρχαία και αποτελεί εξέλιξη και συνέχειά της
*να εξοικειωθούν με κείμενα της αρχαίας ελληνικής, κλασικά και μεταγενέστερα
της αττικής διαλέκτου- και *να ασκηθούν στη γλωσσική κατανόησή τους με τη βοήθεια πάντοτε ενός κατάλληλου γλωσσικού υπομνηματισμού, χωρίς να επιδιώκεται βαθύτερη ερμηνεία τους.
Στο Λύκειο, συμπληρώνεται η διδασκαλία της Α.Ε.Γλ με σκοπό οι μ.:
*να διευρύνουν τη γνώση τους της αρχαίας ελληνικής με τη μελέτη συνθετότερων φαινομένων και ειδικότερων γλωσσικών σχηματισμών
*να ανακαλύψουν και να εκτιμήσουν τις αρετές της αρχαίας ελληνικής ως φορέα του πνεύματος και της σκέψης των αρχαίων Ελλήνων
*να διευρύνουν και να βαθύνουν τη γλωσσική τους κατάρτιση με τη δυνατότητα, περιορισμένης βέβαια, προσέγγισης και άλλων, πλην της αττικής, αρχαίων ελληνικών διαλέκτων (ιωνικής, αιολικής, δωρικής) -στη θεωρητική κατεύθυνση των Β΄ και Γ΄ τάξεων.
- Γενικές αρχές οργάνωσης και μεθόδου διδασκαλίας
Κείμενα Α.Ε.Γρ. (πρωτότ./μετάφρ.)
Η μέθοδος διδασκαλίας, για να επικοινωνήσουν οι μ. με την ουσία της πνευματικής δημιουργίας των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων, είναι η ερμηνευτική.
Εκείνο που ενδιαφέρει, γενικά, είναι να οργανωθεί η διδασκαλία κατά τέτοιο τρόπο που:
Να εξασφαλίζεται η ενεργητική συμμετοχή των μ. στη διαδικασία πρόσκτησης του μορφωτικού αγαθού, με κινητοποίηση όλων των πνευματικών τους δυνάμεων.
Να ασκείται η ικανότητα για κριτική αφομοίωση και αξιολογική αποτίμηση των γνώσεων.
Να διευκολύνονται οι μ. να ανακαλύψουν τους τρόπους/δρόμους για να φθάσουν σε προσωπική επικοινωνία με τα κείμενα και σε μια αισθητική απόλαυση του περιεχομένου τους, αφού πρόκειται περί κορυφαίων δημιουργημάτων της τέχνης του λόγου.
Να ασκηθούν να ερμηνεύουν τα αρχαία κείμενα μέσα στο κοινωνικό-πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής τους και στη συνέχεια να επιχειρείται διαχρονική εκτίμησή τους, ώστε να αποφεύγονται ανεπίτρεπτοι αναχρονισμοί.
Να στηρίζεται η επικοινωνία των μ. με το κείμενο στο ‘τι’, δηλ. στην ουσία του περιεχομένου, και στο ‘πώς’, δηλ. στην καλλιτεχνική μορφή, και μάλιστα στη σύζευξή τους.
Να προσαρμόζεται συνεχώς στις απαιτήσεις της κάθε διδακτικής ενότητας κρατώντας το νήμα των διδακτικών στόχων, που οδηγεί με ασφάλεια προς την επίτευξη του τελικού σκοπού.
Ειδικότερα:
Γυμνάσιο
Σ’ αυτή τη βαθμίδα υποχρεωτικής εκπαίδευσης η προσέγγιση των κειμένων παρουσιάζει την ιδιαιτερότητα ότι γίνεται με τη βοήθεια ενδιαμέσου -που είναι η μετάφραση στη μητρική γλώσσα-, γεγονός το οποίο διευκολύνει, βέβαια, τη διδακτική διαδικασία παραμερίζοντας το γλωσσικό εμπόδιο, αλλά απαιτείται η συνεχής αναφορά στο χρόνο γραφής του συγκεκριμένου κάθε φορά κειμένου και η ένταξή του στο πλαίσιο δημιουργίας του. ΄Εχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι το μεταφρασμένο κείμενο είναι νέο κείμενο το οποίο έχει το δικό του δημιουργό με τη δική του ερμηνευτική εκδοχή, το δικό του κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο και τους δικούς του αποδέκτες -και από την άποψη αυτή αποτελεί σύγκλιση δύο πολιτισμών, του αρχαιοελληνικού και του νεοελληνικού.
Δεδομένου ότι η διδασκαλία της Α.Ελλ.Γρ. από μετάφραση δεν μπορεί να αξιοποιήσει τη γλώσσα των κειμένων -που αποτελεί καθαυτή κομμάτι πολιτισμού- πρέπει να εκμεταλλευτεί το εξαιρετικά σημαντικό πλεονέκτημα της αναστροφής/ενασχόλησης με πολύ περισσότερα κείμενα και της απρόσκοπτης επικοινωνίας με τους δημιουργούς έργων μεγάλης λογοτεχνικής και, επομένως, μορφωτικής αξίας.
Λύκειο
Η ερμηνεία των κειμένων της Α.Ε.Γρ. στο Λύκειο γίνεται, κυρίως, με βάση την πρωτότυπη γλωσσική τους έκφραση. Η διδασκαλία κειμένων από μετάφραση συμπληρώνει την ερμηνεία πρωτότυπων κειμένων, με τα οποία συνδέεται άμεσα και λειτουργικά, με δύο τρόπους:
συμβάλλει στην ολοκλήρωση των επιλεγμένων αποσπασμάτων που διδάσκονται από το πρωτότυπο
προσφέρει παράλληλα κείμενα, κατάλληλα να φωτίσουν πληρέστερα το νόημα των ερμηνευόμενων από το πρωτότυπο κειμένων.
Η ερμηνευτική διαδικασία τώρα: δίνει έμφαση στην ανάλυση του νοηματικού περιεχομένου των έργων, στη διερεύνηση του ιδεολογικού πλούτου τους και των προβλημάτων του ανθρώπου και της ζωής της εποχής των ερμηνευόμενων έργων
Επιχειρεί να εκτιμήσει τα κίνητρα της ανθρώπινης δραστηριότητας, τη στάση και την κλίμακα των αξιών των δρώντων προσώπων μέσα στο πλαίσιο των κοινωνικο/πολιτικών και πολιτισμικών συνθηκών της εποχής τους
Προσφεύγει σε λεξιλογικές και μορφολογικές διευκρινίσεις μόνο στο βαθμό που αυτές εξυπηρετούν την κατανόηση του κειμένου
Αξιοποιεί κατάλληλα παράλληλα κείμενα που φωτίζουν πληρέστερα το νόημα των ερμηνευόμενων κειμένων.
Η ερμηνευτική διαδικασία στηρίζεται στην αντίληψη ότι το κείμενο αποτελεί οργανικό σύνολο του οποίου τα μέρη φωτίζονται και ερμηνεύονται αμοιβαία. ΄Ετσι, ξεκινάει από μια συνολική θεώρηση του κειμένου, επισημαίνει τα θεματικά κέντρα και τη δομή του, προχωρεί αναλυτικά στη διερεύνηση του περιεχομένου και της μορφής και κλείνει με συνολική συνθετική εκτίμηση των ουσιωδών στοιχείων του κειμένου.
Στην αναλυτική φάση της η ερμηνευτική διαδικασία συμπληρώνεται και με τη μεταφραστική άσκηση για την απόδοση του αρχαίου σε άρτιο νεοελληνικό λόγο. Βασική επιδίωξη παραμένει να κρατήσει η μετάφραση το χαρακτήρα της σύνθετης γλωσσικής άσκησης που διαπλέκεται με την ερμηνεία του κειμένου και τη συμπληρώνει. Με κανένα τρόπο η μετάφραση δε θα πρέπει να θεωρηθεί ως υποκατάστατο του αρχαίου κειμένου, για να το απομνημονεύσουν οι μ. ως γνωστικό αντικείμενο για τις εξετάσεις τους (προφορικές ή γραπτές) ή για να προχωρήσουν, στη συνέχεια, στην ερμηνεία του κειμένου από τη μετάφραση.
Κατά διαστήματα ενδείκνυται να ασκούνται οι μ . στην ανάγνωση και εκτίμηση της ποιότητας και άλλων μεταφράσεων, λογοτεχνικών ή μη, για την καλλιέργεια της γλωσσικής και ερμηνευτικής ευαισθησίας τους. Σε προαιρετική βάση μπορεί και οι ίδιοι να ασκούνται σε λογοτεχνική μετάφραση αρχαίου κειμένου. ( Απόσπασμα από το πρόγραμμα πλαίσιο του ΥΠΕΠΘ )
