Ο χάλκινος οφθαλμός του Παναγιώτη Αγαπητού μεταφράστηκε στα γαλλικά

Έχετε ακουστά τον πρωτοσπαθάριο Λέοντα; Αν όχι, είναι καιρός να μάθετε πως είναι ο ήρωας των «βυζαντινών ιστοριών μυστηρίου» που «στήνει» ο καθηγητής Παναγιώτης Αγαπητός (διδάσκει από το 1992 Βυζαντινή Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου). Ο πρωτοσπαθάριος Λέοντας έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του στο βιβλίο του Αγαπητού Εβένινο Λαούτο που κυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Άγρα. Συνολικά πέντε βιβλία θα κυκλοφορήσουν με τον ήρωά μας  και με φόντο το Βυζάντιο  στα χρόνια της Εικονομαχίας.

ΤΟ ΕΒΕΝΙΝΟ ΛΑΟΥΤΟ: Η ιστορία εξελίσσεται στο πρώτο μισό του 9ου αιώνα όταν η έριδα της Εικονομαχίας έχει διχάσει για δεύτερη φορά τη βυζαντινή κοινωνία, ενώ οι συνεχείς επιδρομές των Αράβων στη Μικρά Ασία έχουν αποσταθεροποιήσει το κράτος. Ο αυτοκράτορας στέλνει το Μάιο του 832 τον πρωτοσπαθάριο Λέοντα επικεφαλής μιας πρεσβείας στον χαλίφη της Βαγδάτης για να διαπραγματευθεί ειρήνη στην Ανατολή. Ο πρεσβευτής και η συνοδεία του φτάνουν στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, τελευταίο σταθμό πριν από τα σύνορα. Κάτω από την ήρεμη επιφάνεια, τα πράγματα βρίσκονται σε αναβρασμό. Άραβες κατάσκοποι προετοιμάζουν μια εξέγερση, καλόγεροι υποθάλπουν την αίρεση της Εικονολατρίας, σωματέμποροι κλέβουν νεαρές γυναίκες για τα σκλαβοπάζαρα της Συρίας. Ο στρατιωτικός διοικητής φαίνεται πως έχει χάσει τον έλεγχο της πόλης. Ο αποτρόπαιος φόνος της δεκατριάχρονης κόρης του δικαστή έξω από τα τείχη τον αναγκάζει να ζητήσει τη βοήθεια του πρεσβευτή. Ο πρωτοσπαθάριος Λέων ζούσε μέχρι εκείνη τη στιγμή την ήσυχη ζωή ενός κρατικού αξιωματούχου. Ανύπαντρος, λίγο απόμακρος, διαβάζει μυθιστορήματα και παίζει μουσική με εβένινο λαούτο. Τώρα, ανάμεσα στους στρατώνες, τα καπηλειά και τα πορνεία της Καισάρειας, πρέπει να λύσει πρωτόγνωρα γι’ αυτόν εγκλήματα και βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του και το παρελθόν του.

Ο ΧΑΛΚΙΝΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ . Ήμαστε σΣτα χρόνια του βασιλέα Θεόφιλου (829-842) η έριδα της Εικονομαχίας συνεχίζει να διχάζει τη βυζαντινή κοινωνία. Οι συνεχείς επιδρομές των Αράβων στη Μικρά Ασία έχουν αποσταθεροποιήσει το κράτος. Στα Βαλκάνια επικρατεί μια εύθραυστη ηρεμία για όσο καιρό διαρκεί η συνθήκη ειρήνης με τον ηγεμόνα των Βουλγάρων.

Με εντολή του βασιλέα, τον Ιανουάριο του 833μ ο πρωτοσπαθάριος Λέων έχει άλλη αποστολή. Πρέπει να συνοδεύσει στη Θεσσαλονίκη τον στρατηγό που πρόκειται να αναλάβει διοικητής της ευρύτερης περιφέρειας, αλλά ο πραγματικός σκοπός της επίσκεψής του είναι να ενημερωθεί από κοντά για τις δραστηριότητες του εικονόφιλου αρχιεπισκόπου της πόλης. Άθελά του ο Λέων γίνεται μάρτυρας μιας δυσάρεστης σκηνής ανάμεσα στον προσωρινό τοποτηρητή της πόλης και τη σύζυγό του. Το επόμενο πρωί ο τοποτηρητής βρίσκεται δολοφονημένος και ο Λέων αναλαμβάνει τη διαλεύκανση μιας φαινομενικά απλής υπόθεσης. Χωρίς να το γνωρίζει, θα συναντήσει στο πρόσωπο της μοναχής και ποιήτριας Κασσίας μια ευφυέστατη, ίσως και επικίνδυνη, αντίπαλο. Και τότε θα ανακαλυφθεί το δεύτερο πτώμα.

Ο μεταφραστής  Κωνσταντίνος Καϊτέρης

Σύμφωνα με τον Walter Benjamin, η μετάφραση πρέπει να δείχνει την «καθαρή γλώσσα», οπότε το πρωτότυπο είναι μόνο πρόσχημα για τη μεσσιανική εκπλήρωση. Ο βασικός ρόλος της μετάφρασης είναι να δημιουργήσει  μία οικεία σχέση μεταξύ των γλωσσών με στόχο την τέλεια γλώσσα. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι συχνά η μετάφραση κατέχει  δεύτερη θέση στη λογοτεχνία. Παρόλα αυτά  δεν είναι μία τεχνική λειτουργία,  μία μεταφορά από τη μία γλώσσα στην άλλη. Ο μεταφραστής πρέπει να δημιουργήσει ξανά ένα πρωτότυπο κείμενο σε μια άλλη γλώσσα. Μπορούμε έτσι να πούμε ότι το έργο αποκτά, μέσω της μετάφρασής του, όχι μόνο μια δεύτερη ζωή λόγω της γλώσσας, αλλά γίνεται και  παραγωγός νέων πληροφοριών.

Συχνά, ο μεταφραστής παραμένει διακριτικά πίσω και μόνο οι συγγραφείς εμφανίζονται στο προσκήνιο.  Είναι μία προκατάληψη που την  συναντάμε συχνά στους λογοτεχνικούς ιστορικούς στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες.

Τα μυθιστορήματα του Παναγιώτη Αγαπητού έχουν μεταφραστεί από τον Κωνσταντίνο Καϊτέρη που γεννήθηκε στο Παρίσι από Έλληνα πατέρα και Γαλλίδα μητέρα.

Ο Κωνσταντίνος Καϊτέρης είναι μεταφραστής και συγγραφέας, καθηγητής Γαλλικής φιλολογίας, Πτυχιούχος  της Νεοελληνικής και Αμαρικής γλώσσας από το INALCO (Εθνικό Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμών)   και είναι ειδικός στη διδασκαλία της γαλλικής  ως δεύτερη γλώσσα.

Έχει εργαστεί πολλά χρόνια εκτός Γαλλίας  ως δάσκαλος, επίκουρος καθηγητής και  εκπαιδευτικός σύμβουλος σε πρεσβείες όπως στην Αιθιοπία, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Αλβανία. Έγραψε ποιήματα, παραμύθια, μυθιστορήματα  και  βιβλία για τη  ζωγραφική.

Εδώ και μερικά χρόνια οργανώνει και συντονίζει ένα Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής ποιητικού λόγου για ενήλικες ή μαθητές . Επίσης κάνει επισκέψεις σε σχολεία και ζητήσεις με τους μαθητές με θέμα την ποίηση.

Μεταφράσεις ελληνικών έργων

• Yannis Skaribas, L’Air de Figaro, Hatier, collection Confluence, 1995 (avec une introduction)
• Nikos Houliaras, Dans la maison de mon ennemi, Hatier, coll. Confluence, 1996 (avec une introduction)
• Andreas Embiricos, Amour, amour, L’Harmattan, coll. Levée d’ancre, 2007
• Nikos Engonopoulos, Le retour des oiseaux, L’Harmattan, coll. Levée d’ancre, 2010
• Odysseas Elytis, Les Elégies d’Oxopetra, Voix d’encre, 2016
• Panagiotis Agapitos, Le Luth d’ébène, Anacharsis, 2013 et L’œil de cuivre, Anacharsis 2021

Θα κυκλοφορήσουν σύντομα

• Odysseas Elytis, Le Petit navigateur
• Nikiphoros Vrettakos, Anthologie poétique

Λεξικά

• dictionnaire grec-français, éditions Kauffmann, 2002, réédition Tsigaridas 2013. Co-auteur avec Dimitri Pandelodimos

Μερικές από τις πρόσφατες ποιητικές εκδόσεις

• Héroïnes, Editions des Vanneaux, 2012
• Trois jardins capitaux, Les Arêtes éditions, 2013
• Un jardin sur le bout de la langue, Motus, 2014
• De la tête aux pieds et des pieds à la tête, Corps puce, 2014
• Alice et Ulysse vont en bateau, Lanskine, 2015
• Trois villes des commencements, Les Arêtes, 2015
• Pile de proverbes 2 et 1, Rougier V. ed. coll. Plis urgents, 40. 2015
• Le quincaillier et la remailleuse, Corps Puce, 2017
• Sur un arbre caché, Motus, 2018
• Les Incipitations, Rougier ed. 2020

Παραμύθια

• Contes d’Ethiopie, Présence africaine, 1999
• Le roi qui écoutait des histoires et autres contes d’Ethiopie, Présence africaine, 2009
• Tadeletch la rusée, L’Harmattan, 2020

Άλλες εκδόσεις

• Amharique express, Editions du Dauphin, 2009. Co-auteur avec Kondjit Guetachew.
• Nouvelle édition révisée et actualisée, 2019
• L’Ethiopie à travers le regard de ses peintres, éditions Sépia, 2018