Ελληνική κοινότητα των παραλίων Άλπεων

21 Φεβρουαρίου : Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας

Η UNESCO καθιέρωσε την Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας, με στόχο να προωθήσει τη διάδοση των ολιγότερο ομιλούμενων γλωσσών, καθώς επίσης και τη γλωσσική πολυμορφία, δεδομένου ότι τα επόμενα χρόνια πολλές γλώσσες θα έχουν εξαφανιστεί.

Για ένα λαό, η μητρική του γλώσσα δεν είναι απλώς ένα επικοινωνιακό εργαλείο, ένας δίαυλος μεταφοράς πληροφοριών, γνώσεων, συναισθημάτων και σκέψεων, αλλά μια θεμελιώδης παράμετρος της πολιτισμικής του ταυτότητας.

Tις τελευταίες δεκαετίες, πολλές μητρικές γλώσσες έχουν υποκατασταθεί από την αγγλική γλώσσα. Το γεγονός αυτό κατέστη αναγκαία προϋπόθεση επικοινωνίας στον εργασιακό χώρο, αλλά και στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα. Παράλληλα όλο και μεγαλύτερος είναι ο αριθμός εκείνων των γονέων, οι οποίοι προτιμούν να εγγράφουν τα παιδιά τους σε σχολεία όπου τα μαθήματα δεν γίνονται στην μητρική τους γλώσσα. Όταν όμως, μια γλώσσα δεν χρησιμοποιείται σε κάποιον τομέα, σύμφωνα με τους γλωσσολόγους, παύει να εξελίσσεται ως μέσο επικοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται σταδιακά κοινωνίες, οι οποίες στερούνται πολιτισμικών χαρακτηριστικών, οδεύοντας σε ένα ομογενοποιημένο κόσμο, και στερώντας από ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού την πρόσβαση στο δημοκρατικό δημόσιο διάλογο και σε πολύτιμες γνώσεις.

Όταν η γλωσσική υποχώρηση κάνει την εμφάνισή της, οι κοινωνικές αντιθέσεις πολλαπλασιάζονται, και μια γλώσσα που πλήττεται και καταγράφει απώλειες εντέλει εκτοπίζεται και χρησιμοποιείται μόνο στο οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο, με συνέπεια να αποκτήσει μουσειακό χαρακτήρα.

Το φαινόμενο μιας «ανώτερης» και μιας «κατώτερης» γλώσσας συναντάται σε πολλές πρώην αποικιοκρατικές χώρες με εμφανείς αρνητικές εμπειρίες, όπως είναι το κακό εκπαιδευτικό σύστημα και οι κοινωνικές εντάσεις.

Διαχρονικά, τα βιώματα, οι αρχές, οι αξίες και οι αντιλήψεις που ανά τους αιώνες υιοθετούνται από μια γλωσσική κοινότητα, καταγράφονται στην μητρική της γλώσσα. Η σταδιακή της υποκατάσταση δρομολογεί αναπόφευκτα και την σταδιακή της εξαφάνιση. Η βιοποικιλότητα στη φύση θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει άριστο παράδειγμα προς μίμηση, για την προστασία της γλωσσικής ποικιλότητας, η οποία και αποτελεί  αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς των ανθρώπων.

Η γλωσσική ποικιλότητα, όμως, δεν περιορίζεται στην μητρική γλώσσα. Αρχίζει από τις διαλέκτους και τα γλωσσικά ιδιώματα που καθορίζουν, στο πέρασμα του χρόνου, την σύσταση της μητρικής γλώσσας, δεδομένου ότι σηματοδοτούν τις τοπικές κουλτούρες, οι οποίες στο σύνολό τους, εξελίσσουν την πολιτισμική διάσταση που χαρακτηρίζεται από την μητρική γλώσσα. Και ασφαλώς, εκεί όπου οι πολιτικές προάγουν τον τοπικό χαρακτήρα, τις διαλέκτους και τα γλωσσικά ιδιώματα, νομοτελειακά και η μητρική γλώσσα επανακαθορίζει την σπουδαιότητά της.

Μνημείο για τη σφαγή της Ντάκα το 1952, η οποία αποτέλεσε και αφορμή για την καθιέρωση του εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας μητρικής γλώσσας, όπου τότε φοιτητές του Ανατολικού Πακιστάν (Μπαγκλαντές) εναντιώθηκαν στην απαγόρευση της Μπενγκάλι και της αντικατάστασής της από την Ουρντού.