Με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, καθώς και του Υπουργείου Πολιτισμού του Κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας της Γερμανίας και της Πόλης της Κολωνίας θα προβληθεί σε δύο μοναδικές προβολές, στις 18 και 19 Δεκεμβρίου (στις 20.30’), η αριστουργηματική ταινία Europa του αιρετικού Δανού σκηνοθέτη Λαρς φον Τρίερ, η οποία μεταφέρεται και ζωντανεύει μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Κώστα Παπακωστόπουλου, διακεκριμένου σκηνοθέτη, ιδρυτή και καλλιτεχνικού διευθυντή του Ελληνογερμανικού Θεάτρου. Η θεατρική μεταφορά του Europa, το οποίο αποτελεί συμπαραγωγή του Ελληνογερμανικού Θεάτρου με την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, έρχεται στην GNO TV, τη νέα διαδικτυακή τηλεόραση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Η διεθνής παραγωγή του έργου Europa και η παρουσίασή του σε Eλλάδα και Γερμανία πραγματοποιείται με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) προς το Ελληνογερμανικό Θέατρο που γιορτάζει φέτος 30 χρόνια δημιουργικής πορείας στη Γερμανία, ενώ, παράλληλα, η GNO TV υλοποιείται μέσω της δωρεάς του ΙΣΝ για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Τοποθετημένη χρονικά στα ερείπια της κατεστραμμένης Γερμανίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στη λεγόμενη Stunde Null, η Europa (1991), η τρίτη κατά σειρά ταινία του Λαρς φον Τρίερ μετά το Στοιχείο του εγκλήματος και το Epidemic, παρουσιάζει μέσα από ένα αλληγορικό ταξίδι τις επίπονες προσπάθειες για την ανοικοδόμηση μιας νέας Ευρώπης πάνω στις στάχτες που άφησε το βίαιο παρελθόν της.
Πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ένας νεαρός ιδεαλιστής, γερμανοαμερικανικής καταγωγής, που έρχεται στη Γερμανία το 1945 και άθελά του γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα: τους φανατικούς ναζί, τους λεγόμενους «Werwolf», και τις μυστικές αμερικανικές υπηρεσίες.
Η πρεμιέρα της θεατρικής διασκευής του Europa πραγματοποιήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 2019 στην Κολωνία. Στην παράσταση, ο Κώστας Παπακωστόπουλος βάζει έναν σημερινό πολίτη να κάνει το ίδιο ταξίδι φτάνοντας στη μεταπολεμική Γερμανία εκείνης της εποχής. Απροσδόκητες συναντήσεις τον γοητεύουν, επώδυνες μνήμες τον τυραννούν, που στο τέλος θα θέσουν σε δοκιμασία και τελικά σε απόρριψη τις αξίες του.
Η μουσική του Χέρμπερτ Μίτσκε και τα ασπρόμαυρα βίντεο του Τζων Σάιντλερ υποβάλλουν την καφκική ατμόσφαιρα σε αυτό το ταξίδι-εφιάλτη στην ιστορία της Ευρώπης, στο οποίο το κοινό θα γίνει συνεπιβάτης.
Σε μια εποχή ολοένα αυξανόμενων διαφωνιών, αντιπαραθέσεων αλλά και αμφισβητήσεων σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο σκηνοθέτης δανείζεται τα μοτίβα του Λαρς φον Τρίερ για να αναδείξει μέσα από το βίαιο παρελθόν της Ευρώπης τους κινδύνους που ελλοχεύουν για το μέλλον της. Σαν δαιμονισμένο τρέχει το τρένο με κατεβασμένα τα ρολά στο βομβαρδισμένο τοπίο της Ευρώπης. Μπορεί κάποιος να αλλάξει την κατεύθυνσή του;
Θέατρο / Πρώτη πανελλήνια παρουσίαση
Europa – Βασισμένο στην ομώνυμη ταινία του Λαρς φον Τρίερ
Συμπαραγωγή του Ελληνογερμανικού Θεάτρου – Κώστας Παπακωστόπουλος με την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Μαγνητοσκοπήθηκε στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στις 9 Οκτωβρίου 2020
Μουσική: Χέρμπερτ Μίτσκε
Σύλληψη, σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωστόπουλος
Σκηνικά, κοστούμια: Τσέτσο Ντινέκοφ
Βίντεο: Τζων Σάιντλερ
Φωτισμοί: Τζούλια Κάιντλ
Δραματουργία: Κριστίνα Ριπεάνου
Γραφική επιμέλεια: Αντρέας Τσορτανίδης
Ερμηνεύουν: Τόμας Φράνκε, Φλόριαν Γκήρλιχς, Νίκος Γουδανάκης, Στέφαν Κλάινερτ, Λίζα Ζοφί Κους, Αντώνης Μιχαλόπουλος, Βασίλης Ναλμπάντης, Μπόντο Πρίμους
LARS VON TRIER
Ο Lars Trier, γνωστός ως Lars von Trier, είναι Δανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, γεννημένος στις 30 Απριλίου 1956 στην Κοπεγχάγη.
Επηρεασμένος από τον Ρώσο σκηνοθέτη Andrei Tarkovsky, ο Lars von Trier είναι γνωστός για το σκοτεινό και απαισιόδοξο στυλ του. Επηρεασμένος σε όλη του τη ζωή από καταθλιπτικά επεισόδια και αλκοολισμό, στο έργου του παρουσιάζει χαρακτήρες που έχουν χαθεί, είναι σε πένθος ή εμφανίζουν κατάθλιψη, νυμφομανία, βιαιότητα ή μισανθρωπικά. Το στυλ του εναλλάσσεται συχνά ανάμεσα σε αισθητικές παρορμήσεις (αργή κίνηση, μεγαλοπρεπείς λήψεις) και σε ένα ωμό νατουραλισμό. Είναι ένας από τους συνιδρυτές του κινήματος Dogme95.
Ο Lars Trier γεννήθηκε σε μια οικογένεια κομμουνιστών δημοσίων υπαλλήλων στην Κοπεγχάγη και έκανε την πρώτη του εμφάνιση ως ηθοποιός το 1968 στην τηλεοπτική σειρά Mysterious Summer.
Ο Lars Trier προσθέτει, κατά τη διάρκεια των κινηματογραφικών του σπουδών στη Δανική Εθνική Σχολή Κινηματογράφου, το «von» στο επώνυμό του, ακολουθώντας το παράδειγμα του Erich von Stroheim. Το 1982, διακρίθηκε με τις πτυχιακές ταινίες του στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Μονάχου. Η καριέρα του ξεκίνησε με το Element of Crime που γυρίστηκε στα Αγγλικά και με το οποίο απέκτησε άμεση αναγνώριση ως σημαντικός δημιουργός. Από τότε, κατέχει μια διακριτή θέση στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο.
Ο Lars von Trier είναι ιδιαίτερα γνωστός ως ένας από τους ιδρυτές του Dogme95 που είναι ένα πρωτοποριακό κίνημα που καθορίζει το τρόπο μαγνητοσκόπησης με δέκα κανόνες που είναι σε αντίθεση με τις παραγωγές της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Οι «δογματικές» ταινίες σύμφωνα με το κίνημα χαρακτηρίζονται από το τρόπο παραγωγής τους που είναι απλοποιημένος και αυθεντικός: λίγη ή καθόλου επεξεργασία, ζωντανή ηχογράφηση, σκηνές που γυρίζονται με φορητή κάμερα, αυτοσχεδιασμός κ.λπ.
Όπως ο συμπατριώτης του Thomas Vinterberg, διευθυντής του Festen, απομακρύνθηκε και αυτός αργότερα από αυτές τις αρχές. Η ταινία του Les Idiots (1998) είναι η πιο αντιπροσωπευτική. Ανυπόμονος να εφεύρει έναν μοναδικό κινηματογράφο, ικανός να αντανακλά τη δύναμη του αυτοσχεδιασμού και να παρέχει νέες αισθητικές προτάσεις, δημιουργεί ένα σύνθετο, σκοτεινό και προκλητικό σύμπαν, του οποίου οι μεταφυσικές ανησυχίες και η αλληγορική τάση επηρεάζονται από τους δασκάλους του Σκανδιναβικό σχολείο, Carl Theodor Dreyer και Ingmar Bergman και από τον Σοβιετικό σκηνοθέτη Andreï Tarkovski στους οποίους είναι αφιερωμένη η ταινία του Αντίχριστος.
Το άτομο, η οικειότητα, ο φόβος και η απειλή δραματικών ατυχημάτων αποτελούν την πρώτη πηγή της έμπνευσής του. Τα έργα του, που διερευνούν τα μυστήρια της ψυχής, τα εναλλακτικά πάθη, την ειρωνεία και το μαύρο χιούμορ αναδεικνύουν μια έντονη αίσθηση προσφοράς, πολλαπλασιάζοντας τα αφιερώματα σε μεγάλα έργα της 7ης τέχνης. Αποτελούνται από ένα πλήθος μορφών που προέρχονται από τον κινηματογράφο καθώς και από το θέατρο, την όπερα, τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Η προσέγγισή του χαρακτηρίζεται από το καινοτόμο πλαστικό έργο στο soundtrack και τις λήψεις.
Επίσης, ο Lars von Trier επιδιώκει να ερμηνεύσει ή και να ανακαλύψει εκ νέου διάφορα κωδικοποιημένα είδη όπως : το μιούζικαλ (Dancer in the Dark), την αστυνομική ταινία (Element of Crime) ή την ταινία τρόμου (L’Hôpital et ses fantômes) ) δίνοντάς τους ένα προσωπικό στυλ που του επιτρέπει η κίνηση της φωτογραφικής μηχανής. Το 1984, κέρδισε το Grand Prix της Επιτροπής στις Κάννες με την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους Element of Crime. Το 1991, έλαβε βραβείο στο 44ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών για την Ευρώπη. Μια φαντασμαγορική ζωγραφική της Γερμανίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με εναλλασσόμενο ασπρόμαυρο χρώμα. Του απονεμήθηκε επίσης το Βραβείο Κριτικής Επιτροπής, για το Hors la vie από τον Maroun Bagdadi. Το 1996, κέρδισε το μεγάλο βραβείο στις Κάννες και το César για την καλύτερη ξένη ταινία για την ταινία του Breaking the Waves, έργο έντονου μυστικισμού. Το 2000, το Dancer in the Dark, με το οποίο προσεγγίζει το μελόδραμα και τη μουσική κωμωδία, σηματοδοτεί τη απομάκρυνσή του από τους δογματικούς κανόνες. Η ταινία κερδίζει το Palme d’Or στις Κάννες και ο Björk, η κύρια ηθοποιός, λαμβάνει το βραβείο για τη γυναικεία ερμηνεία.
Στη συνέχεια, ο σκηνοθέτης ξεκίνησε την παραγωγή του πρώτου μέρους μιας τριλογίας με τίτλο USA – Land of Opportunity, που είναι μια αλληγορία για τη καταπίεση των αδύναμων από τους ισχυρούς και κριτική της αμερικανικής κοινωνίας. Τα γυρίσματα πραγματοποιούνται στην Ευρώπη με αγγλοσάξονες ηθοποιούς. Στο έργο, ο σκηνοθέτης προσεγγίζει ειρωνικά βιβλικά σύμβολα και παρωδεί τις φυσιολατρικές αφηγήσεις. Χρησιμοποιεί επίσης μεθόδους από το πειραματικό θέατρο του Bertolt Brecht (επικό θέατρο, απόσταση, κ.λπ.), μειώνοντας τα αντικείμενα στο ελάχιστο (γυμνή σκηνή και μαύρο φόντο). Το 2003 το Dogville παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Ο Manderlay ακολούθησε τη ίδια δομή το 2005, αλλά δεν είχε εμπορική αποτυχία. Το τρίτο μέρος, Wasington, παραμένει στο στάδιο του σχεδιασμού.
Το 2007, αλλάζει εντελώς θέμα με μια κωμωδία το Danish Le Direktør. Είναι επίσης μία περίοδος βαθιάς κατάθλιψης για τον Lars von Trier που τον οδήγησε στη σκέψη να εγκαταλείψει τη σκηνοθεσία. Αυτή η περίοδος θα επηρεάσει την επόμενη ταινία του: Αντίχριστος, ένα μείγμα ψυχολογικού δράματος και ταινίας τρόμου με γοτθικές εικόνες.
Η αμφιλεγόμενη αυτή ταινία γυρίστηκε στα Αγγλικά με τους Willem Dafoe και Charlotte Gainsbourg, οι οποίοι κέρδισαν το βραβείο καλύτερου ηθοποιού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών το 2009.
Το 2010, γύρισε στη Σουηδία μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, με θέμα την καταστροφή και το τέλος του κόσμου: Μελαγχολία, όπου έπαιξε ο Κρίστεν Ντανστ – που κέρδισε το βραβείο καλύτερου ηθοποιού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών το 2011.
Στα τέλη του 2012, το Nymphomaniac, είναι μια ποιητική και τραγική τοιχογραφία αφιερωμένη στη ζωή μιάς νυμφομανικούς εμπνευσμένη από ιστορίες του Marquis de Sade.
Μετά από επτά χρόνια απουσίας, το 2018, παρουσίασε στις Κάννες εκτός ανταγωνισμού, την ταινία The House that Jack Built, που διερευνά τη ζωή του Τζακ, ενός κατά συρροή δολοφόνου της δεκαετίας του ’70 και του ’80 και ο οποίος θεωρεί ότι οι δολοφονίες του είναι έργα τέχνης και αναλαμβάνει όλο και περισσότερους κινδύνους με την αστυνομία.
Από το 1992 είναι δημιουργός της εταιρείας Zentropa και του υποκαταστήματος X, Puzzy Power παράγοντας πορνογραφικές ταινίες που προορίζονται για γυναίκες και ομοφυλόφιλους που θέλουν να σπάσουν τα κλισέ της τρέχουσας παραγωγής σ΄αυτό το είδος.
Στη δεκαετία του 1980 και του 1990, ο Lars von Trier δρομολόγησε επίσης ένα άτυπο έργο με τίτλο Dimension: μαγνητοσκόπηση ηθοποιών για περισσότερα από είκοσι χρόνια με ρυθμό δύο έως τριών λεπτών κάθε χρόνο. Αυτή η ταινία που προβλεπόταν να ολοκληρωθεί το 2024 εγκαταλείφθηκε μετά από 6 χρόνια και τα έργα συμπεριλήφθηκαν σε ένα DVD που κυκλοφόρησε το 2010 .
